Wat is de invloed van hittestress op het celgetal?

Wat is celgetal?

Celgetal geeft het totaal aantal cellen per milliliter melk weer. Dit zijn voornamelijk witte bloedcellen en ook een deel afgestorven epitheelcellen van het uierweefsel. Het celgetal geeft aan hoe de uiergezondheid is en wordt dus ook gezien als kwaliteitskenmerk van melk. Bij een infectie zullen er meer witte bloedcellen aanwezig zijn in de melk, dit is een teken van afweer tegen de infectie. Hierdoor stijgt het celgetal in een bepaald kwartier. Het totale celgetal van de koe zal ook stijgen, maar minder snel door het verdunningseffect. Als het celgetal stijgt naar > 250.000 cellen/ml voor een koe en > 150.000 cellen/ml voor een vaars, spreken we van een uierontsteking of (subklinische) mastitis. Bij klinische mastitis is het celgetal zodanig verhoogd dat de infectie ook uitwendig zichtbaar is aan de hand van vlokjes in de melk of een gezwollen kwartier of uier.

Uierontsteking kan ontstaan door koegebonden bacteriën (vb. Strep Agalactia)  of omgevingsgebonden bacteriën (vb E. coli). Koegebonden bacteriën kunnen worden overgedragen door contact met melk van een geïnfecteerde koe, dus de overdracht kan gebeuren tijdens het melken. Omgevingsgebonden bacteriën worden doorgegeven via de omgeving, bijvoorbeeld door mest in de ligboxen. Het is aan te raden om te onderzoeken welke kiemen bij uw veestapel zorgen voor uierontstekingen. Zo kunt u uw management en mogelijke preventieve maatregelen hierop aanpassen.  

Uierontsteking leidt vaak tot een verlaagde melkproductie als er niet tijdig wordt behandeld. Maar het kan ook zorgen voor een verminderde eetlust en herkauwactiviteit.

Invloed van warmte op celgetal

Tijdens warme periodes is de kans op een verhoogd celgetal groter door hittestress. Door de warmte is er een snellere groei van omgevingskiemen in de ligboxen en afkalfstal. Daarnaast is het afweersysteem van koeien met stress minder sterk, waardoor de infectie sneller de bovenhand kan krijgen.

Ook  melkproductie, leeftijd en lactatiestadium zijn van belang. Koeien met een hoge dagelijkse melkproductie, oudere koeien en einde lactatie koeien hebben meer kans op een verhoogd celgetal tijdens periodes met hittestress. Het is dus belangrijk om extra te focussen op de uiergezondheid van deze koeien tijdens warme periodes.

Hoe kan je het celgetal zo laag mogelijk houden?

• Algemene hygiëne is heel belangrijk. Koeien moeten steeds schone ligboxen hebben en ook de melkinstallatie moet regelmatig gereinigd worden. De VMS melkrobot moet 3x per dag gereinigd worden, zeker in warme periodes. Daarnaast is goede hygiëne bij het droogzetten en afkalven ook heel belangrijk. Gebruik steeds handschoenen bij het droogzetten van een koe en zorg voor een schone afkalfbox. Bij gebruik van een mini-melker moet deze ook goed gereinigd en onderhouden worden.
• Vliegenbestrijding heeft ook een grote impact. Mastitis verwekkende bacteriën kunnen ook door vliegen verspreid worden. Bij te veel vliegen tijdens het melken wordt er ook vaker afgetrapt, wat kan leiden tot meer onvolledige melkingen en dat is natuurlijk nadelig voor de uiergezondheid.
• Tepelvoeringen moeten tijdig vervangen worden. Bij een VMS melkrobot moet dit om de 2500 melkbeurten gebeuren. Als dit niet tijdig gebeurt, komen er op termijn kleine scheurtjes in de tepelvoering waarin bacteriën zich makkelijk kunnen verschuilen en  vermenigvuldigen. Ook de elasticiteit daalt, waardoor de voorbehandeling minder goed verloopt.

• Doe een lokale spoeling nadat een koe met verhoogd celgetal in de VMS melkrobot is gemolken, zodat mogelijke overdracht naar andere koeien wordt vermeden. Dit kan ingesteld worden in de DelPro Farm Manager op de individuele koekaart, bij AMS instellingen → Reiniging.
• Voer bij warm weer ook een lokale spoeling of reiniging uit als de VMS melkrobot inactief is voor 60 min of langer, dit om bacteriegroei in de leidingen te voorkomen. Dit kunt u instellen bij Units → VMS → Reiniging.
• Als het bedrijfscelgetal te hoog is, kan Peradis toegevoegd worden aan de back flush om verspreiding en besmetting via de robot te vermijden. Een goede opvolging van het celgetal van uw dieren is heel belangrijk. Hiervoor kunt u gebruik maken van onze celgetalmeter (DeLaval DCC). De California mastitistest maakt het mogelijk op een eenvoudige en goedkope manier te kijken of een bepaald kwartier geïnfecteerd is, om zo snel en gericht het kwartier te kunnen behandelen zonder dat het tot ernstige productieverliezen leidt. Chronisch geïnfecteerde koeien kunnen beter afgevoerd worden van het bedrijf om eventuele verdere verspreiding te voorkomen.

• Tot slot blijft het belangrijk om de koe over het algemeen zo weinig mogelijk stress te bezorgen. Zorg tijdens warme periodes in ieder geval voor voldoende vers voer, schoon drinkwater en een goede ventilatie in uw stal. Zorg ook voor schaduw als de koeien de wei ingaan of beweid niet op de warmste uren van de dag.